„Moja szkoła w Unii Europejskiej”
Program edukacyjny Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej
dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.

Istotą programu „Moja szkoła w Unii Europejskiej” jest przeprowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych na temat procesu integracji europejskiej, warunków członkostwa Polski w UE oraz funkcjonowania Unii Europejskiej wśród młodzieży w wieku 13-19 lat. W programie oprócz Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu biorą udział: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Gazeta Wyborcza oraz portal internetowy Gazeta.pl.

W programie mogą uczestniczyć wszystkie szkoły gimnazjalne oraz wszystkie szkoły średnie, zarówno publiczne, jak i niepubliczne. Działania informacyjne w szkołach, które zgłoszą chęć udziału w programie, rozpoczną się w styczniu 2003 roku i będą dotyczyły czterech obszarów tematycznych:

• historii integracji europejskiej i funkcjonowania Unii Europejskiej (styczeń 2003);
• edukacji i pracy w Unii Europejskiej (luty 2003);
• Wspólnego Rynku i euro (marzec 2003);
• perspektyw polskiego członkostwa w Unii Europejskiej (kwiecień 2003);

Szkoły uczestniczące w programie otrzymają materiały informacyjne odpowiadające poszczególnym obszarom tematycznym.

Szczegółowe informacje dotyczące programu, ankieta zgłoszeniowa oraz wszystkie materiały edukacyjne dostępne będą od 1 grudnia 2002 roku na specjalnie uruchomionej stronie internetowej pod adresem www.mojaszkola.org.pl oraz na stronach partnerów programu.

Program składa się z kilku projektów:

• „Obserwujemy szczyt w Kopenhadze” (listopad-grudzień 2002)
• działań informacyjno-edukacyjnych w szkołach (styczeń-kwiecień 2003),
• ogólnopolskich szkoleń dla nauczycieli (styczeń-marzec 2003),
• „Unia Europejska – Młodzi głosują” (kwiecień-maj 2003),
• konkursu dla szkół (maj-czerwiec 2003).

Obserwujemy szczyt w Kopenhadze

W związku ze zbliżającym się szczytem w Kopenhadze (12-13 grudnia 2002 r.), na którym zapadną ostateczne decyzje związane z przystąpieniem Polski i innych państw kandydujących do Unii, szkoły będą miały możliwość zorganizowania lekcji i projektów uczniowskich poświęconych właśnie temu wydarzeniu.

Aby jak najwięcej dowiedzieć się o tym, co będzie przedmiotem obrad szczytu w Kopenhadze, uczniowie mogą np. przygotowywać serwisy informacyjne, robić prasówkę, rozwieszać plakaty informujące o negocjacjach z Brukselą i zbliżającym się szczycie.

Wszystkie szkoły otrzymają materiały informacyjne, m.in. w postaci scenariuszy lekcyjnych. Centrum Edukacji Obywatelskiej przygotowało także propozycje projektów przygotowujących uczniów do zrozumienia znaczenia szczytu w Kopenhadze. Uczniowie będą mieli też możliwość zaproszenia osobistości, która poprowadzi lekcję dotyczącą integracji europejskiej i szczytu kopenhaskiego w ich szkole. Wizytę jednej ze znanych postaci zaproponuje szkołom Gazeta Wyborcza. Szczegółowe informacje w Gazecie i portalu Gazeta.pl.

Działania informacyjno-edukacyjne w szkołach

W każdej szkole, która zgłosi chęć udziału w projekcie, planowane jest przeprowadzenie działań informacyjno-edukacyjnych. W ich ramach uczniowie i nauczyciele będą przygotowywali comiesięczne gazetki szkolne o tematyce integracyjnej, organizowali różnego rodzaju przedsięwzięcia (lekcje europejskie, warsztaty, koła zainteresowań i dyskusyjne, spotkania informacyjne, wykłady ekspertów, pikniki, wystawy itp.). W szkołach organizowany będzie również comiesięczny szkolny konkurs wiedzy o UE.

UKIE i pozostali partnerzy zapewnią uczniom i nauczycielom pomoc merytoryczną podczas realizacji każdego z elementów projektu, np. w postaci udziału ekspertów w przedsięwzięciach informacyjnych i edukacyjnych w charakterze wykładowców, prelegentów, jurorów konkursu. Szkoły otrzymają także opracowane przez UKIE i CEO materiały informacyjne i edukacyjne (plakaty, ulotki, broszury informacyjne, scenariusze lekcji i materiały pomocnicze oraz instrukcje do projektów uczniowskich). Laureaci szkolnych konkursów wiedzy o UE otrzymają nagrody książkowe.

Jednym z zadań uczniów będzie realizowanie projektów uczniowskich polegających m.in. na wyszukiwaniu informacji i samodzielnym opracowywaniu proponowanych tematów. Młodzi ludzie będą mieli możliwość publikowania zebranych przez siebie materiałów w formie gazetki szkolnej. Informacje o realizowanych projektach będzie można zamieszczać również na stronie internetowej CEO.

W każdej szkole uczestniczącej w programie zostanie zorganizowana prezentacja wyników pracy zespołów uczniowskich podczas szkolnej prezentacji „Co wiemy o Unii Europejskiej?”. W ten sposób uczniowie będą mieli okazję wymienić się zgromadzonymi informacjami oraz doświadczeniami zdobytymi podczas realizacji projektu.

Ogólnopolskie szkolenia dla nauczycieli

W ramach programu „Moja szkoła w Unii Europejskiej” od stycznia do marca 2003 r. we współpracy z samorządami lokalnymi będą prowadzone warsztaty dla nauczycieli. Szkolenia te, koordynowane przez CEO, dotyczyć będą trzech tematów:

„Kształcenie młodego obywatela gminy, miasta, regionu, państwa, Europy”;
„Młodzi w Europie”;
„Nasza szkoła w Unii Europejskiej – Młodzi głosują”.
W trakcie warsztatów nauczyciele poznają scenariusze, materiały edukacyjne i metodykę proponowanych zajęć. Warsztaty zorganizowane zostaną w taki sposób, aby czas dojazdu nauczyciela na miejsce spotkania nie przekraczał godziny.

„Unia Europejska – Młodzi głosują”

Każda szkoła biorąca udział w projekcie zostanie zaproszona do zorganizowania i przeprowadzenia szkolnego głosowania dotyczącego członkostwa Polski w UE. W organizacji tego przedsięwzięcia zostanie wykorzystane doświadczenie CEO zdobyte podczas dotychczasowych edycji projektu „Młodzi głosują”. Głosowanie młodzieży odbędzie się jednocześnie we wszystkich szkołach w Polsce, w terminie poprzedzającym obchody Dnia Europy.

W głosowaniu będą mogli uczestniczyć jedynie uczniowie szkoły. W każdej szkole zostanie powołany komitet organizacyjny nadzorujący organizację i przebieg głosowania. Szkolny komitet odpowiedzialny będzie także za sporządzenie protokołu i przekazanie go do komitetu regionalnego.

Dla młodzieżowych koordynatorów akcji (uczniowie gimnazjów i szkół średnich) CEO zorganizuje warsztaty dotyczące zarządzania informacją, działań PR i przeprowadzenia głosowania. Funkcję komitetu regionalnego pełnić będzie właściwe Regionalne Centrum Informacji Europejskiej wraz z młodzieżowymi koordynatorami regionalnymi, które przekaże wyniki do instytucji koordynującej projekt.

Konkurs dla szkół

Dla szkół uczestniczących w programie planowane jest również zorganizowanie konkursu na najlepsze sprawozdanie z jego realizacji. Sprawozdanie będzie można przygotować w dowolnej formie (opisu, prezentacji w druku, albumu, prezentacji multimedialnej, filmowej itp.). Warunkiem udziału w konkursie jest przeprowadzenie działań informacyjnych w szkole i uczestniczenie w projekcie „Unia Europejska – Młodzi głosują”.

Prace oceniane będą w dwóch kategoriach: gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. W trakcie konkursu w każdym województwie zostanie wyłonionych trzech laureatów w każdej kategorii (łącznie 96 szkół). Finał konkursu, który przeprowadzony zostanie w Warszawie, wyłoni po trzech laureatów ogólnopolskich (łącznie 6 drużyn). Reprezentacje nagrodzonych szkół (10 uczniów i opiekun) wezmą udział w wizycie studyjnej w Brukseli (łącznie ok. 70 osób).

Obserwujemy szczyt w Kopenhadze

W ramach programu „Moja szkoła w Unii Europejskiej” przedstawiamy propozycje działań uczniowskich oraz zajęć lekcyjnych poświęconych integracji europejskiej. Związane są one z grudniowym szczytem państw Unii Europejskiej w Kopenhadze (12-13 grudnia 2002 r.), na którym najprawdopodobniej zapadną ostateczne decyzje dotyczące przystąpienia Polski do UE.

Proponujemy, by już w końcu listopada uczniowie przystąpili do realizacji przedstawionych poniżej projektów – przygotują ich one do zajęć lekcyjnych przewidzianych na 12 i 13 grudnia, w których to dniach ma odbyć się szczyt w Kopenhadze.

W związku ze szczytem w Kopenhadze Gazeta Wyborcza prowadzić będzie akcję informacyjną – na jej łamach znajdą się nie tylko wiadomości o bieżących wydarzeniach, ale także materiały edukacyjne, które mogą się przydać nauczycielom i uczniom podczas zajęć.

Uwaga: wszystkie materiały pomocnicze oraz szczegółowe instrukcje do projektów znajdują się na stronach internetowych: www.mojaszkola.org.pl, www.ceo.org.pl/europa oraz www.gazeta.pl/eu

Projekty uczniowskie

1. Co to znaczy być Europejczykiem? – uczniowie szukają odpowiedzi na pytanie dotyczące tożsamości europejskiej, sięgając do literatury, filozofii, historii, filmów i własnych doświadczeń. Wyniki swoich „poszukiwań” przedstawiają w dowolnej formie – eseju, opowiadania, działania teatralnego, pracy plastycznej.
2. Młodzi pytają o Europę – w ramach tego projektu uczniowie zakładają w szkole skrzynkę, do której wszyscy mogą wrzucać swoje pytania dotyczące ważnych dla nich kwestii związanych z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Grupa uczniów-ochotników stara się znaleźć odpowiedzi na pytania kolegów i publikuje je w szkolnej gazecie (lub wywiesza na ściennej gazetce). Jeżeli nie uda im się odnaleźć satysfakcjonującej odpowiedzi na jakieś pytanie, mogą przesłać je e-mailem do Centrum Edukacji Obywatelskiej (europa@ceo.org.pl) – postaramy się znaleźć eksperta, który będzie potrafił na nie odpowiedzieć.

Projekt ten jest w zamierzeniu długofalowy – powinien być kontynuowany do dnia powszechnego referendum w sprawie przystąpienia Polski do UE, albo nawet jeszcze dłużej.

1. W mediach o szczycie w Kopenhadze – proponujemy, aby uczniowie w pierwszej połowie grudnia śledzili i gromadzili pojawiające się w prasie, radiu, telewizji i internecie informacje mówiące o szczycie w Kopenhadze, na którym zapaść mają ostateczne decyzje dotyczące przystąpienia Polski i innych krajów kandydujących do Unii . Bardzo ważne mogą okazać się materiały pojawiające się w prasie tuż przed rozpoczęciem obrad szczytu (11 i 12 grudnia). Najciekawsze informacje uczniowie zamieszczają codziennie na ściennej gazetce.

Scenariusz zajęć

Fakty i mity, czyli o polskim członkostwie w Unii Europejskiej

(punkty oznaczone gwiazdką mogą zostać zrealizowane, jeśli nauczyciel ma możliwość przeprowadzenia zajęć podczas co najmniej dwóch godzin lekcyjnych)

1. Wyjaśnij, że rozpoczęty w szkole cykl zajęć, projektów i wydarzeń poświęconych integracji europejskiej związany jest z szczytem „piętnastki” w Kopenhadze. Wspólnie z uczniami przypomnij, kto będzie uczestniczył w szczycie (państwa, przedstawiciele) oraz jakie decyzje zapadać będą podczas obrad. Wykorzystajcie materiały prasowe z ostatnich dni przed Kopenhagą.

Przypomnij uczniom poszczególne etapy negocjacji w sprawie wejścia Polski do Unii:

I – screening, czyli przegląd prawodawstwa polskiego pod względem zgodności z prawem unijnym i jego dostosowanie do norm prawnych UE (acquis communautaire);

II – opracowanie stanowisk negocjacyjnych;

III – negocjacje;

IV – uzgodnienie treści Traktatu Akcesyjnego;

V – ratyfikacja traktatu.

Korzystając z zamieszczonego na stronie internetowej kalendarium zaznacz na osi czasu poszczególne etapy polskich negocjacji. Pamiętaj o umieszczeniu na niej także daty szczytu kopenhaskiego – pozwoli to zorientować się uczniom, w którym miejscu procesu akcesji znajdujemy się obecnie.

1. Rozdaj teksty informacji prasowych z okresu (24 – 25 października) konferencji w Brukseli (patrz – strona internetowa).

Zapytaj uczniów, jakie decyzje zapadły w Brukseli. Jakie znaczenie miał wynik tej konferencji dla Polski i innych państw kandydujących? Na podstawie prasówki, którą uczniowie robili w ciągu ostatnich kilku dni/tygodni, przedstawcie ostatnie działania polskich i unijnych ekspertów i negocjatorów. Czy od Brukseli do Kopenhagi zmieniły się stanowiska obu stron? Czy Polsce udało się wynegocjować korzystniejsze warunki? Jeśli tak, to w jakich obszarach?

1. *Na stronie internetowej projektu znajdziesz tabelkę z obszarami negocjacji. Przypomnij, wspólnie z uczniami, zamknięte rozdziały negocjacji (29). Zapytaj uczniów, czy wiedzą, co oznacza termin: „okres przejściowy” – jeśli zajdzie taka potrzeba, wyjaśnij to pojęcie. Przy których z obszarów negocjacyjnych obowiązywać będą okresy przejściowe i czego konkretnie będą dotyczyć? Zapytaj uczniów, co ich zdaniem miało wpływ na decyzje o wprowadzeniu okresów przejściowych w obszarach: „swoboda przepływu kapitału”, „swoboda przepływu osób”, „rybołówstwo”, „rolnictwo”, „konkurencja”, „transport” oraz „fundusze i budżet”.

Podziel uczniów na siedem zespołów – każdy zajmie się innym obszarem negocjacji objętym okresem przejściowym. Uczniowie w grupach zastanawiają się najpierw, dlaczego okres przejściowy dotyczy właśnie tych dziedzin. Wypisują wszystkie swoje propozycje, a następnie wybierają najistotniejsze – według nich – powody. Zastanawiają się także, którą ze stron okres przejściowy ma chronić i przed czym. Swoje stanowisko prezentują na forum klasy (krótkie, dwu-, trzyminutowe wystąpienia). Jeśli wśród wypowiedzi uczniowskich pojawią się przykłady dość powszechnych, choć niekiedy absurdalnych sądów o Unii Europejskiej (np.: „Kiedy przystąpimy do Unii w całej Polsce obowiązywał będzie zakaz sprzedaży krzywych ogórków”, albo „Polacy będą masowo uciekać za granicę do pracy”) po prezentacjach uczniowskich skomentuj je i wspólnie zastanówcie się nad ich zasadnością.

1. *Zapytaj uczniów, czy znają inne „euromity”. Jeśli nie, podaj kilka przykładów z różnych obszarów negocjacyjnych (np. „strażacy będą zmuszeni do zmiany obecnego kroju mundurów”, „Unia zabroni sprzedaży aromatyzowanych chrupek”, „z ulic znikną motorowery o mocy silnika powyżej 100 bhp”, „unijne prawo określa, jak głośno mogą pracować kosiarki do trawy” itp.). Poproś uczniów, aby ocenili ich prawdziwość. Poproś, by zastanowili się, jak i dlaczego rodzą się takie powszechne, a nieprawdziwe przeświadczenia.

Listę takich najpopularniejszych „unijnych mitów” znajdziesz na stronie internetowej serwisu informacyjnego Polskiej Agencji Prasowej poświęconego tematyce integracyjnej (http://euro.pap.com.pl).

1. Na zakończenie lekcji podziel klasę na dwie grupy – „eurosceptyków” i „euroentuzjastów”.

Jeśli uczniowie po raz pierwszy spotkali się z tymi określeniami wyjaśnij, że tak nazywani są skrajni przeciwnicy i skrajni zwolennicy integracji europejskiej.

Uczniowie zapoznają się z tabelką pt.: „Jak jest? Jak będzie?” (materiały pomocnicze na stronach internetowych). Poproś uczniów, aby wykorzystując informacje z tabelki zastanowili się, jak będzie wyglądała Polska w roku 2010, w kilka lat po wstąpieniu Polski do UE. Uczniowie mogą stworzyć listę przewidywanych zmian (pozytywnych bądź negatywnych), zaprojektować plakat, opisać historię młodego Polaka, narysować żartobliwy komiks, odegrać scenkę.

Zaproponuj uczniom, aby wykonując to zadanie odnieśli informacje z tabelki „Jak jest? Jak będzie?” do swojej sytuacji (jak zmieni się ich życie, życie ich rodziców, szkoły, wsi/miasta itp.?). Poproś uczniów, aby porównali swoje projekty – wspólnie zastanówcie się, które z uczniowskich przewidywań mogą być realne?

1. Przedstaw uczniom propozycje Gazety Wyborczej dotyczące śledzenia przebiegu szczytu kopenhaskiego. Twoim zadaniem będzie pomoc w organizacji „studia nasłuchowego” – uczniowie powinni mieć dostęp do radia, telewizji i internetu.

12 i 13 grudnia 2002 roku zapadały będą decyzje ważne dla Polski i pozostałych krajów kandydujących do UE. Zachęć uczniów do uczestniczenia w tym wydarzeniu. Poleć, by uczniowie-ochotnicy rozdzielili między siebie kraje uczestniczące w szczycie. Zadanie ich będzie polegało na zebraniu informacji na tematy:

1) stanowisko uczestniczących w szczycie państw wobec rozszerzenia Unii (w ogóle),

2) stanowisko tych państw wobec konkretnych problemów związanych z rozszerzeniem Unii.

Zaproponuj, aby sporządzili „bilans polskich negocjacji” – wskazówki znajdą na stronie internetowej. Mogą zamieścić go w specjalnym wydaniu gazety szkolnej lub na ściennej gazetce w postaci schematu, plakatu, czy po prostu listy.

Uczniowie mogą także zorganizować spotkanie europejskie, na które zaproszą swoich kolegów, rodziców i jeszcze raz podsumują to, co się wydarzyło w Kopenhadze. Próbują także odpowiedzieć na pytanie, co dla ich szkoły i miejscowości oznacza wejście do UE.

„Moja szkoła w Unii Europejskiej”
Obserwujemy szczyt w Kopenhadze

W ramach projektu „Moja szkoła w Unii Europejskiej” Gazeta Wyborcza zachęca wszystkie gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne do przeprowadzenia wyjątkowej lekcji wiedzy obywatelskiej, czyli obserwowania obrad szczytu kopenhaskiego.

Szczyt w Kopenhadze

12 i 13 grudnia w stolicy Danii spotkają się władze Komisji Europejskiej, przywódcy 15 krajów należących do Unii Europejskiej i krajów do niej kandydujących, w tym Polski. Podczas obrad ogłoszone zostaną ostateczne decyzje, na jakich warunkach dziesięć krajów, w tym Polska, wejdzie w 2004 roku do UE.

To bez żadnej przesady chwila historyczna, mająca kolosalne znaczenie dla przyszłości Polski i Europy. Dziś wiadomo, że takie kraje, jak: Hiszpania, Portugalia, Grecja czy Irlandia, niegdyś zapóźnione i biedne, po wejściu do Unii Europejskiej stały się bardziej otwarte na świat, nowoczesne i zdecydowanie bardziej zamożne.

Od postanowień kopenhaskiego szczytu zależy teraz, jak w ciągu następnych dziesięcioleci będzie się rozwijał nasz kraj, jak zmienią się nasze wsie i miasta, szkoły, drogi, urzędy, jakie szanse będziemy mieli my, Polacy, i nasze dzieci jako obywatele zjednoczonej Europy, jakim nowym wyzwaniom będziemy musieli sprostać.

Część warunków, na jakich Polska ma wejść do Unii, jest już znana – nasi negocjatorzy ustalili je podczas trwających ponad cztery lata negocjacji. Wciąż negocjują najtrudniejsze, najbardziej sporne kwestie finansowe.

W Kopenhadze dowiemy się oficjalnie, co zdołaliśmy wywalczyć – m.in., jak wysokie dopłaty dostaną nasi rolnicy, jakie pieniądze otrzymamy na rozwój naszych regionów, jaką sumę Polska będzie wpłacać do wspólnej unijnej kasy.

To wszystko w znacznej mierze przesądzi o tym, jaka będzie Polska wtedy, gdy dzisiejsi uczniowie wejdą w dorosłe życie. Dlatego warto im objaśniać, co się będzie dziać w Kopenhadze, rozmawiać o tym wyjątkowym wydarzeniu oraz stworzyć im możliwości monitorowania kopenhaskich rozmów.

Co proponujemy

• 12 i 13 grudnia – wtedy, gdy w Kopenhadze trwał będzie szczyt – uczniowie razem z nauczycielem słuchają informacji w radiu, oglądają wiadomości w telewizji, wyszukują ich w internecie, a potem rozmawiają o tym, czego się dowiedzieli o kopenhaskich obradach. W ten sposób młodzi ludzie staną się aktywnymi świadkami wydarzeń w stolicy Danii. Można to zorganizować; np. na godzinie wychowawczej, wiedzy obywatelskiej, historii, podczas zajęć pozalekcyjnych. Prowadzony na bieżąco nasłuch wydarzeń kopenhaskich może być; atrakcyjnym uzupełnieniem lekcji europejskich, których scenariusz wraz z informacjami o materiałach potrzebnych nauczycielom przygotowało Centrum Edukacji Obywatelskiej.
• Od początku grudnia uczniowie starają się jak najwięcej dowiedzieć; o zbliżającym się szczycie i stanie naszych negocjacji. Robią prasówkę, przygotowują serwis informacyjny, rozwieszają plakaty informujące o negocjacjach z Brukselą i zbliżającym się szczycie. Propozycje takich projektów przygotowujących uczniów do zrozumienia znaczenia szczytu w Kopenhadze także przygotowało CEO.
• W następnym tygodniu po zakończeniu szczytu uczniowie przygotowują pod okiem nauczyciela bilans polskich negocjacji. Rezultaty przedstawiają w szkolnych gazetkach, na plakatach, a najambitniejsi organizują spotkania europejskie, na które zapraszają swoich kolegów, rodziców i jeszcze raz podsumowują, co stało się w Kopenhadze. Próbują odpowiedzieć; na pytanie, co to oznacza dla ich szkoły i miejscowości. Dyskutują o tym, czy wiedza, którą daje im szkoła (języki obce, komputery, internet), pomoże im sprostać; wymogom życia w UE.

Lekcja ze sławą

Dodatkowo wybranym szkołom z całego kraju przygotujemy niespodziankę, co się zowie. Zaprosimy do szkoły jedną ze znanych osób, która poprowadzi lekcję o tematyce europejskiej. Gotowość do przeprowadzenia takiej lekcji podczas szczytu kopenhaskiego lub w dniach poprzedzających ten szczyt zgłosiło 13 sław. Są to:

• Krystyna Janda,
• Edyta Jungowska,
• Andrzej Mleczko,
• Krzysztof Materna,
• Wojciech Mann,
• Marek Kondrat,
• Andrzej Strzelecki,
• Jan Englert,
• Bogusław Linda,
• Jerzy Engel,
• Zbigniew Zamachowski,
• Janusz Stokłosa,
• Grzegorz Turnau.

Ze względu na napięty kalendarz gwiazd wybrane przez nas szkoły powiadomimy kilka dni przed wizytą gwiazdy. Ale uwaga!!! Będziemy wybierać tylko spośród tych szkół, które wzięły udział w akcji „Moja szkoła w Unii Europejskiej” lub w akcji „Szkoła z klasą”.